Cruz Gallástegui

Cruz Gallástegui

Biografía
Nacemento	3 de maio de 1891 Bergara, España
Morte	7 de maio de 1960 (69 anos) Pontevedra, España
Director Misión Biolóxica de Galicia
Datos persoais
Educación	Universidade Harvard Universidade Cornell
Actividade
Ocupación	enxeñeiro agrónomo, xenetista, veterinario
Membro de	Real Sociedade Española de Historia Natural (presidente)
Premios
(1946)  Gran Cruz de Afonso X o Sabio

Cruz Angel Gallástegui Unamuno, nado en Bergara (Guipúscoa) o 3 de maio de 1891 e finado en Pontevedra o 7 de maio de 1960, foi un enxeñeiro agrónomo, xenetista e veterinario. Foi pioneiro en Europa en experimentar cos híbridos do millo e grande impulsor da mellora e da modernización da agricultura galega.

Traxectoria

Rematou o bacharelato en Bilbao en 1908 e, en 1909, marchou por indicación de seu pai, a facer estudos agropecuarios en Limoges onde obtivo a Diplomatura en Xardinería e Arboricultura froiteira e traballou tamén como peón agrícola nun viveiro de árbores froiteiras. En 1914, trasladouse á Real Escuela Superior de Agricultura de Hohenheim-Stuttgart (Württenburg), onde cursou estudos de enxeñería superior agrícola, que finalizou ese mesmo ano. alí coñeceu a Julián López Suárez, quen lle presenta a seu irmán Juan, de quen se fará moi amigo.

A finais de 1917, animado polo seu amigo Juan López Suárez (Juan de Forcados), trasladouse a Nova York, onde conseguiu unha bolsa de estudos da Junta para Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas (JAE) para continuar os seus estudos e se especializou en xenética. En 1920 marchou a México, onde puxo en práctica os seus coñecementos na plantación dun seu tío, e estivo ata febreiro de 1921.

En marzo de 1921, logo do doutoramento polas universidades Harvard e Cornell, desembarcou na Coruña e xunto con Juan López Suárez convenceron á JAE para que se creara a Misión Biolóxica de Galicia, un centro de bioloxía aplicada á agricultura, que dirixiu dende o seu inicio. Nese ano o laboratorio instalouse en dous locais da Escola de Veterinaria de Santiago de Compostela, contando tamén cunha horta nunha parcela de media hectárea.

En 1924, con 33 anos de idade, casou en Santiago con Elisa Fraiz y Tafall, con quen terá dous fillos, Lourdes e Juan Antonio.

En 1925 participou en Lugo no I Congreso de Economía Galega e en 1926 no III Congreso Agrario Rexional en Pontevedra, pronunciando unha conferencia sobre gandería galega. En 1927 asistiu ao V Congreso Internacional de Xenética, celebrado en Berlín, e en 1934 asistiu ao X Congreso Mundial de Lechería, en Roma e en Milán, representando ao Ministerio de Agricultura español.

Gallástequi en Vida Gallega en 1932.

Despois dunha pequena crise, a Misión Biolóxica trasladouse a Pontevedra en 1927, onde se instalou de forma provisional na Deputación. En 1928 trasladáronse ao Pazo da Carballeira de Gandarón, de 10 hectáreas de extensión, e quedou instalada definitivamente a Misión no Pazo de Salcedo, co apoio económico das deputacións de Pontevedra e Ourense.

En xaneiro de 1931, nomeouse un novo Padroado no que participaron o profesor Juan Rof Codina, Inspector de Hixiene e Sanidade Pecuarias da Coruña, Juan López Suárez, médico e agricultor e Álvaro Gil Varela en representación da Deputación de Lugo. Atendendo a solicitude do Concello de Vigo, o Padroado creou, en 1931, unha sucursal en Vigo, na leira de Miraflores, de 7 hectáreas de extensión, ata 1933.

A pesar das incertezas que provocou a guerra civil, en 1939 a Misión Biolóxica pasou a depender do Consejo Superior de Investigaciones Científicas, sucedáneo da Xunta para Ampliación de Estudos, baixo a xestión dun Padroado no que participaban as catro deputacións galegas e os ministerios de Agricultura e Educación.^{[Cómpre referencia]}

Cruz Gallástegui morreu no Pazo de Salcedo, en Pontevedra, aos 69 anos de idade e foi enterrado co cemiterio de Pousa (A Coruña).

Obra escrita publicada

Pazo da Carballeira de Gandarón.

• Cómo se debe hacer la selección en el maiz (1924). Lugo: Ronsel.
• Métodos para aumentar las producciones de maiz (1927). Pontevedra: Deputación de Pontevedra.
• Esbozo de programa agrario para Galicia (1931). Pontevedra: Imprenta de Celestino Peón Villar.
• Las posibilidades de la economía agrícola y ganadera de Galicia (1932). Madrid: Junta para la Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas.
• Mejora de los rendimientos económicos en el cultivo del maíz: medios para ampliar la acción de la misión biológica de Galicia a todo el campo gallego (1944). La Coruña: Ediciones de la Delegación Provincial de Educación Popular (Jefatura Provincial del Movimiento).
• El campo gallego (1958), Buenos Aires: Editorial Citania.

Recoñecementos

• En 1945, recibiu a Encomenda de Cabaleiro da Orde do Mérito Agrícola.
• En 1946, recibiu a Gran Cruz de Alfonso X el Sabio, concedidad polo Ministerio de Educación Nacional.
• En 1962, a Revista de Economía de Galicia, na que participou na súa fundación, dedicoulle un número especial titulado "Homenaje a Gallastegui".

Véxase tamén

Bibliografía

• Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada (DVD). El Progreso. 2005. ISBN 84-87804-88-8. 
• Couceiro Freijomil, Antonio (1951-53). Diccionario bio-bibliográfico de escritores (en castelán) II. Bibliófilos Gallegos. p. 112. 
• Díaz-Fierros, F.; Fraga, X. A.; Mato, A., eds. (2018). Álbum da ciencia: 30 nomes e as súas achegas. Santiago de Compostela: CCG. ISBN 978-84-92923-94-6. 
• Portela Vázquez, Alberto Manuel (2016). Misión Gallástegui. La mejora genética agropecuaria. Vigo: Autor-editor. ISBN 978-84-608-6298-7. 

Ligazóns externas

• "Cruz Gallástegui". Álbum da Ciencia do Consello da Cultura Galega. 
• Fandiño Veiga, Xosé Ramón. "Cruz Gallástegui". Álbum da JAE do Consello da Cultura Galega. 
• "Cruz Gallástegui". Álbum de Galicia do Consello da Cultura Galega. 
• As causas das cousas, capítulo de Historias de Galicia na TVG.
• Obras de Gallastegui en Galiciana.